De leermethode Ik leer anders werkt niet met een standaard beelddenkonderzoek. Er is geen officiële diagnose beelddenken in de medische wereld of voor scholen.

Beelddenkers variëren van hoogbegaafde mensen tot aan mensen met een (verstandelijke) beperking. Verder zijn er creatieve geesten en hele rechtlijnig denkende beelddenkers die niet in staat zijn om driedimensionaal iets te bouwen. Deze laatste groep fotografeert vaak de lesstof in plaats van visualiseren. Een standaard onderzoek beelddenken zou tekort doen aan deze bijzondere groep mensen. Met het risico dat een kortdurend onderzoek leerlingen onterecht uitsluit.

Hoe herkennen we dan de beelddenker? Het opleidingscentrum heeft  een observatielijst ontwikkeld voor ouders en scholen.

Ieder mens is uniek. Er bestaat geen specifiek type beelddenker

Beelddenkers herkennen zich bijna altijd in meer dan één van onderstaande types:

• de creatieve beelddenker (vaak voorkeur visualiseren lesstof)
• de dromerige beelddenker (vaak voorkeur visualiseren of fotograferen lesstof)
• de rechtlijnige beelddenker (vaak voorkeur fotograferen lesstof)

Download hier de observatielijst Herken de beelddenker in de klas.

Deze observatielijst wordt gebruikt tijdens de opleiding Beelddenken in de klas.

  

Ouders

Opleidingscentrum Ik leer anders heeft een observatielijst ontwikkeld waarin de verschillende karaktereigenschappen zijn opgenomen met daarbij de ontwikkeling op sociaal gebied en de mogelijke leerproblemen.  Daarnaast bekijken we de erfelijkheidsfactor. Uit ervaring weten we dat minimaal één van de ouders deze visuele manier van denken herkent in de familie. Ook al heb je vroeger geen leerproblemen gehad, de manier van denken lijkt erfelijk. Het ‘beleven’ van de wereld in plaats van het ‘beredeneren’ van de wereld. Ouders weten ook al heel vroeg dat hun zoon of dochter ‘anders’ en bijzonder is. Wanneer een kind een handicap heeft (doof, verstandelijk beperkt, hersenletsel) is deze manier van denken niet erfelijk bepaald.

Leerkracht en IB-er

Naast de karaktereigenschappen en ontwikkelingsfases, zijn de leerproblemen een goede indicatie. De observatielijst is voor leerkrachten en IB-ers een goede tool om samen met de ouders de juiste weg te bepalen. Uiteindelijk is het de leerling die direct de eerste sessie kan vertellen of deze leermethode werkt. Daar kan geen onderzoek tegenop.

 

Victor 14 jaar: “Dit is makkelijk, waarom hebben ze nooit eerder verteld dat je zo kunt leren!”

Jay 9 jaar: “Eindelijk iemand die begrijpt hoe ik denk…”

 

Observatielijst invullen

Werk alle vragenlijsten van de observatielijst door. Aan de hand van een positieve uitkomst kun je samen met de leerling bespreken of hij of zij zich herkent als beelddenker. Dit betekent dat de leerling een voorkeur heeft voor visueel leren. Door een oefening uit het werkboek van de leermethode Ik leer anders toe te passen, zie je direct of het visualiseren werkt. Succes!

Note: Een beelddenker hoeft geen leerproblemen te hebben. Ook hoogbegaafde leerlingen hebben vaak een voorkeur voor visueel leren. Deze groep heeft het compensatievermogen om de reguliere lesstof eigen te maken. Toch zie je vaak automatiseringsproblemen of een vorm van dyslexie bij deze slimme leerlingen.

Deze observatielijst geeft een indicatie voor een visuele voorkeur van denken.  Aan deze observatielijst kunnen geen rechten worden ontleend.  Voor een medische diagnose (ADHD, dyslexie) wordt de lezer aangeraden inlichtingen in te winnen bij de huisarts.

Driedimensionaal denken is moeilijk voor te stellen als je geen beelddenker bent. Je kunt een object van verschillende kanten bekijken zonder uit je stoel te komen. Dit betekent ook dat je oplossingen ziet voor problemen die andere niet kunnen bedenken of zelfs kunnen begrijpen. Een grote groep beelddenkers heeft een goed ruimtelijk inzicht. Let op: De groep beelddenkers die lesstof fotografeert i.p.v. visualiseert, heeft deze gave minder.

Voorbeeld beelddenken en ruimtelijk inzicht:

1. Kan jouw zoon of dochter goed puzzelen?
2. Houdt je kind veel van de TV en/of spelcomputer?
3. Speelt je kind graag met constructiespeelgoed (Lego e.d.)?
4. Heeft je kind een levendige verbeelding en kan daardoor op gaan in zijn/haar fantasiewereld?
5. Wordt hij/zij makkelijk afgeleid?
6. Moet je instructies vaak herhalen voordat taken worden  uitgevoerd?
7. Heeft je kind laat leren lopen?
8. Wiebelt hij/zij veel?
9. Eerst doen en dan pas denken?
10. Is hij/zij overweldigend aanwezig op verjaardagen en in pretparken? (Na eerst de kat uit de boom te hebben gekeken.)
11. Denkt je kind erg zwart-wit?
12. 12. Is hij/zij erg perfectionistisch, die niet graag faalt (gevoelig voor kritiek)?
13. 13. Wint je kind graag en is het een slechte verliezer?
14. Herinnert hij/zij gebeurtenissen gedetailleerd (zelfs van jaren geleden)?
15. Heeft je kind problemen met het vasthouden van een pen, slecht handschrift?
16. Heeft je kind een allergie, last van astma of veel oorontstekingen (gehad)?
17. Heeft je kind een goed gevoel voor humor (creatieve woordspelingen)?
18. Moeten de etiketten uit kleding geknipt worden? Draagt hij/zij graag zachte stoffen en heeft hij/zij bijvoorbeeld een hekel aan harde knoopjes (hoogsensitief)?
    

Heb je 10 van de bovenstaande vragen met ‘ja’ beantwoord? Dan is jouw kind waarschijnlijk een beelddenker.

Is mijn kind een beelddenker of niet?

De meeste ouders herkennen hun kind direct bij het beantwoorden van bovenstaande vragen. Deze lijst benadrukt met name de drukke kant van beelddenkers. Er zijn daarentegen ook veel beelddenkende kinderen die juist rustig zijn. Ieder mens is anders en uit zich ook anders. Zo zijn er al drie type beelddenkers (gevoelsmens, creatieve geest, rechtlijnige beelddenker) en alle mogelijke varianten van deze verschillende karaktereigenschappen.

Tip: gebruik de observatielijst: Hoe herken je de beelddenker

Gelukkig zie je direct of deze leermethode werkt. Een beelddenker spelt een woord met gemak van voor naar achter en van achter naar voor. Dat lukt alleen als je het woord kan visualiseren. Altijd proberen! Want als je zoon of dochter in beelden denkt, wordt het leren opeens een stuk makkelijker. Bij twijfel kun je altijd contact opnemen.

Test beelddenken studenten en volwassenen

1. Denk je vooral in beelden in plaats van woorden?
2. Weet je dingen, zonder in staat te zijn uit te leggen waarom?
3. Los je problemen op ongebruikelijke wijze op?
4. Heb je een levendige verbeelding?
5. Herinner je wat je gezien hebt en vergeet je wat je hoort?
6. Ben je verschrikkelijk slecht in het spellen van woorden?
7. Kun je zaken visualiseren uit verschillende perspectieven?
8. Ben je organisatorisch gehandicapt?
9. Verlies je vaak het bewustzijn van tijd?
10. Lees je liever een kaart dan mondelinge aanwijzingen te volgen?
11. Herinner je plaatsen die je slechts een maal bezocht?
12. Is je handschrift voor anderen moeilijk leesbaar?
13. Kun je aanvoelen wat anderen voelen?
14. Ben je muzikaal, artistiek of mechanisch aangelegd?
15. Weet je meer dan anderen denken dat je weet?
16. Heb je een hekel aan spreken voor een groep mensen?
17. Voel je je slimmer naar mate je ouder wordt?
18. Ben je een slaaf van je (spel)computer?

Als je 10 van de bovenstaande vragen met ‘ja’ hebt beantwoord, bent je zeer waarschijnlijk een beelddenker. 

1) Een synthese is in het algemeen een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat iets nieuws ontstaat.

Karaktervergelijking van Linda Silverman, boek Upside-Down Brilliance: The Visual-Spatial Learner.

Tip: gebruik aanvullend de observatielijst: Hoe herken je de beelddenker

Magazine PrimaOnderwijs: Hoe herken je de beelddenker?

 Magazine Groter groeien: Denken met je ogen

Artikel beelddenken in magazine Jenaplan scholen

Artikel van 2 pagina’s in het blad Mensenkinderen uitgegeven door de Nederlandse Jenaplan Vereniging (door Felix Meijer) Groepsleiders kennen het gevoel: ‘Het zit er bij dit kind wel in, maar het komt er niet uit.’ In elke groep zitten kinderen die zich de lesstof niet eigen kunnen maken. Als extra instructie, huiswerk of zelfs bijles onvoldoende resultaat oplevert, bestaat de kans dat dit kind ‘anders’ leert. Klik op het magazine om het artikel te lezen (pagina 28-29).

Artikel beelddenken in Magazine Kinderwijz thema dyslexie

Artikel beelddenken Lifestylemagazine ADHD

Artikel over de leermethode Ik leer anders van 3 pagina’s in het Lifestylemagazine ADHD (door Suzan Otten-Pablos) “De vierde ADHD Glossy. Het toont de kracht die beelddenken en ADHD met zich mee kan brengen. Mensen met ADHD kunnen bergen verzetten….” Ik was dan ook trots dat ik een bijdrage mocht leveren aan dit magazine. Open het bestand om het artikel te lezen: Suzan ADHD lifestylemagazine.pdf

Dr. Jaap Murre van de Universiteit van Amsterdam heeft onderzoek gedaan naar het visuele- en verbale leersysteem onder 28.000 mensen in de leeftijd van 11 tot 80 jaar.
Uit het onderzoek blijkt dat een groep mensen daadwerkelijk de voorkeur houdt voor visueel informatie verwerken.

Je kunt hier het onderzoeksrapport downloaden.

Kijk voor meer artikelen over beelddenken: Ik leer anders in de media.

Beelddenken is de wereld beleven

= PRIMAIR DENKPROCES

Jonge kinderen worden geboren met een dominante rechter hersenhelft. Zij maken geen gebruik van taal. Door het bewegen van de armen en benen verkennen zij de ruimte om zich heen. Met klanken (huilen) maken zij duidelijk dat ze iets willen. Alles is gericht op het direct vervullen van een behoefte. Beelddenken is de wereld beleven met je rechter hersenhelft.

“Woorddenken” is de wereld beredeneren

= SECONDAIR DENKPROCES

Dan leert een kind praten en in woorden denken. Dit omslagpunt ligt rond het derde/vierde levensjaar. Taal gaat overheersen en het kind gaat de wereld ‘beredeneren’. Woorddenken is de wereld beredeneren met je linker hersenhelft.

Beelddenken

Een kleine groep mensen (5%?) blijft in beelden denken (primair denkproces, beelddenken). De rechter hersenhelft blijft dominant. De linker hersenhelft kan een achterstand gaan vertonen. Dit hoeft niet. Hoogbegaafde mensen denken in beelden en zijn ook goed in taal en rekenen. Als de linker hersenhelft wel minder wordt ontwikkeld, kan dit leerproblemen veroorzaken.

Creatieve beroepen voor beelddenkers

Op latere leeftijd zie je de groep beelddenkers terug in creatieve beroepen: architecten, ontwerpers, aannemers, tekstschrijvers, reclame, kunstenaars, muziekanten, cabaretiers, ICT-ers, enz. In het bedrijfsleven zitten ze te springen om deze creatieve werknemers die nieuwe processen kunnen bedenken. Beelddenken is een gave.

Gebruik je gave om eventuele gebreken aan de linker hersenhelft te compenseren! Zo voorkom je leerproblemen.

Ritme

Beelddenkers hebben vaak gevoel voor muziek. Het herkennen van klanken en ritmegevoel zit in de rechter hersenhelft. Hiermee kun je fonetisch leren op klank (alfabet-lied).

Ruimtelijk inzicht

Driedimensionaal kijken is moeilijk voor te stellen als je geen beelddenker bent. Je kunt een object van verschillende kanten bekijken zonder uit je stoel te komen. Dit betekent ook dat je oplossingen ziet voor problemen die andere niet kunnen bedenken of zelfs kunnen begrijpen.

Denken vanuit totaalbeeld

Een beeld is een vast gegeven (als een foto). Door het in stukjes te hakken wordt het beeld juist onduidelijker. Een beelddenker kan dus ineens een oplossing voor zich zien, zonder dat hij kan verklaren hoe hij daar toe is gekomen. In de klas is dit soms een probleem omdat alles moet worden onderbouwd. Op het werk begrijpen collega’s vaak niet wat je bedoelt. “Zie je het al voor je?” “Huh, nee.”

Verbeelding

Buiten de kaders kunnen denken. Zeer creatief. Ook gebruik maken van leuke originele woordspelingen.

Beleving

De wereld niet beredeneren maar beleven!

Geweldige fantasie

Dagdromen. In deze fantasiewereld kan alles. Er bestaan geen vaste regels. Vraag daarom bij onbegrijpelijk gedrag wat er in het hoofd om gaat. Dit verklaart vaak een hoop.

Kleur

Tekenen, schilderen, ontwerpen. Uitstekend schaduwen kunnen plaatsen, kleuren mengen.

Beelddenken is een gave, dit betekent dat je primair denkt met je rechter hersenhelft (zie het hoofdstuk Hersenhelften). Helaas heeft een dominante rechter hersenhelft vaak een zwakkere linker hersenhelft als gevolg. Misschien heb je als beelddenker leerproblemen, last van impulsief gedrag, weinig tijdsbesef, dyslexie enz.

In onze maatschappij hechten we veel waarde aan zaken als taal, geduld, op tijd komen enz. Je kan veel compenseren met je sterke rechter hersenhelft, maar moet ook accepteren dat je nu eenmaal anders denkt en reageert! Enne…. wie bepaalt de norm?

Mogelijke gevolgen van zwakke linker hersenhelft

(dit verschilt per beelddenker):

• Woorden (taal); mogelijk dyslexie
• Nummers, probleem met rekenen; mogelijk dyscalculie
• Slechte planning en weinig tijdsbesef
• Denken vanuit totaalbeeld
• Details over het hoofd zien
• Primair voorkeursdenken

Beelddenken en dyslexie

Beelddenkers zien letters als losse plaatjes. Volgens kleine kinderen: “De letters zijn bijna allemaal hetzelfde want b = d = p = q”. Klanken worden daarom niet op juiste wijze aan deze plaatjes gekoppeld.

Als beelddenkers lezen, slaan ze vaak de woorden zonder beeld over: de, het, dat, hulpwerkwoorden enz. Als ze stil lezen, kunnen ze dus heel snel lezen. Het leesproces komt bij deze leerlingen pas op gang als ze woordbeelden hebben gevisualiseerd. Ook bij beelddenkers met dyslexie.

Moeite met taal? Na de training ‘Ik leer anders’ kan je bijna altijd direct sneller hardop lezen (1 of 2 niveaus) en woorden (dictee) leer je onthouden via woordbeelden.

Beelddenken en dyscalculie

Het inzichtelijk rekenen heeft de afgelopen jaren veel problemen opgeleverd voor de beelddenker in de klas. De opbouw van deze lesstof bestaat uit losse stukjes en niet top-down vanuit een totaalbeeld. Soms wordt gesproken over dyscalculie.

Cijfers zijn abstract, dat maakt rekenen moeilijk. Of beelddenkers blinken juist uit in rekenen, doordat ze het zien als puzzelen!

Veel beelddenkers leren fonetisch (op klank). Vijfentwintig, je hoort eerst de vijf en dan pas de twee. Toch schrijf je 2-5. Vaak schrijven ze eerst de vijf en dan de twee ervoor. Of op jonge leeftijd: 5-2.

Cijfers staan bij beelddenkers vaak niet achter elkaar, het zijn losse plaatjes. 28 klinkt hoger dan 30 (30 is een drie met een nul, drie dus).

Leren rekenen gaat makkelijker met behulp van het cijferveld (totaalbeeld). Tafels kun je automatiseren door visueel op te slaan met deze leermethode. Breuken vermenigvuldigen, delen, optellen of aftrekken, komen aan bod tijdens de training. 

Slechte planning en weinig tijdsbesef

Beelddenkers staan bekend om chaos! Werken met visuele planborden, taken afbakenen en de dagindeling helder houden kan de nodige rust opleveren.

Bij beelddenkers draait de interne klok vaak te snel. Daarom worden er onmogelijk veel zaken op een dag gepland. Of worden taken tegelijkertijd uitgevoerd. Dit kan zeer uitputtend zijn. Voor kleine kinderen kan je de tijd visueel maken met bijvoorbeeld een grip-op-de tijd-horloge. Tijdens de training ‘Ik leer anders’ leer je klokkijken.

Beelddenken en topdown leren

Een niet-beelddenker verzamelt informatie en maakt daar een geheel van. Een beelddenker kijkt vanuit een totaalbeeld en bouwt dit niet op vanuit losse deeltjes. Hij is wel in staat om vanuit een geheel terug te beredeneren (omgekeerd leren). In het onderwijs wordt informatie altijd opgebouwd, een bijna onmogelijke opgave voor een beelddenker. Je kunt jezelf aanleren om eerst het totaalbeeld te overzien (bijvoorbeeld eerst de samenvatting lezen voordat je de lessen gaat volgen) om vervolgens terug te beredeneren om de lesstof in de klas te kunnen volgen. Dit noemen we topdown leren. De lesstof vertalen naar beelddenken betekent dus visualiseren en topdown leren.

Details over het hoofd zien

Een beelddenker ziet het totaal en heeft weinig oog voor details. maak daarom gebruik van computers, spelling-check, controle door derden enz.

Primair voorkeursdenken

Direct behoefte willen vervullen (primair voorkeursdenken), heeft impulsief gedrag als gevolg. Daarom is het moeilijk om geduld op te brengen. Soms helpt het om in te spelen op het gevoel. Zelf beelden laten oproepen (visualiseren) van de situatie en de mogelijke (negatieve) gevolgen. In sommige gevallen kan afleiden de oplossing bieden.